Әфган сугышында катнашучыларның ташламалары кайтарылсын иде!

2014 Фев 24

 

Елга буеннан сөзәклеккә күтәрелү юлларының ике ягында да төрле киемдә, төрле буй, төстәге апалар, абыйлар, бабайлар, балалар, укучылар тезелгән. Ә юлда төрле техника хәрәкәтенә, шаукымына, гөрелтесенә күмелгән зәңгәрсу зәһәр ис. Күздән яшь ага. Сөенече дә, көенече дә дигәндәй, юлда өзлексез хәрәкәт. Мин үзебезнекеләрне эзлим. Әйтерсең, аларны беләм. Солдат сафлары уза. "Татарстаннан кеше бармы, кайсыгыз?”-дип кычкырам. Саргылт-яшькелт бушлатлы берәү: "Чаллыдан мин!”-дип кулын күтәреп, сәлам бирде. Аллага шөкер, исән кайтканына сөенеп, сугышчыларны каршылыйм.

Әнә, күпердән Борис Всеволодович Громов – 40 нчы Армиянең командиры күренде. Ул: "Хуш, Әфганстан!”-дип кулын болгый. Моторлар гүли. Әле дә аптырап торам. Мәскәүдән килгән зур хәрби җитәкчеләр белән исәнләшүенә карап алдым да, янына йөгереп барып, беренче булып, әңгәмәне үзем алдым. "Татар егетләрен беләм, Татарстанга – аналарга күп сәлам тапшырыгыз”,-диде ул. Аннары мин тагын: "Уллары һәлак булган аналарга нәрсә дияр идегез?”-дип сорадым. Ул минем блокнотыма "Крепитесь. У Вас так много хороших сыновей. Все мы ваши дети»,-диде дә, кулын куйды. Мин аңа рәхмәтемне белдереп, якташларымны эзләүне дәвам иттем. Аннары ком дәръясындагы «могильник»ка бардык. Бер БТРга сикереп мендем. Карыйм, күз карасы кадәр җирдә ватык техника. Уртада диярлек, зур печән эскерте, фермасында - өелгән тишек каскалар. Йә, Раббым, солдат "башлары” бит болар! Кабатланмасын иде мондый сугышлар.

Бу хәлләргә чирек гасыр вакыт узган, кай арада узган.

Үзәкләрем өзелеп, улларын югалткан аналар янына юнәләм. Аларны юатырга тырышам. Әмма улын югалтканнарның сагышын басып та, тынычландырып та булмый. Ни хәл итмәк кирәк? Байтаклар "Груз 200” белән кайтып, зиратларга кереп яттылар. Бүген исән кайтканнарның да байтагы юк инде.

 
Быел Казандагы "Корстон” бинасында әфганчыларны җыйдылар. Шунда бер түрә СССР таралды, боларга игътибар булмады, дигәнрәк сүз әйтте. Мин моны бик авыр кабул иттем. Фидакарь затлар таралмады, аларның хәлен җиңеләйтергә тырышучылар булды һәм бар.

Без Татарстанда әфганнарның өчме, дүртме слетын үткәрдек. Аларга фатир алуда ярдәм итәргә үзем дә бер заводка барып йөрдем. Алар фатирлы булды. Берничә еллар буена "Әфганчылар советы”нда булдым.

 
Чехов урамында әфганнар өчен йорт төзергә дип җир алдык һәм ул төзелде.
Анда алар яшиләр. Әмма шактые инде бакыйлыкка күчте. Аларның ташламаларын да бетерделәр. Монысы бигрәкләр дә аяныч инде!

Без бервакытны аларны җыйдык. Тик аларның сагыш-кайгыларын юа торган әмәлләр юк шул.
Узган җомгада Муса Җәлил музей-фатирына әфганнар турында сөйләргә чакырганнар иде. Андагы очрашуга укучылар килгән иде. Музей мөдире Назирә Газиз кызы Фәттахова бәйнә-бәйнә аңлатып, очрашуны алып барды.

 

Алексеев Андрей Анатольевич – 1962 елгы. Әфганстанда 1980-1982, 1985-1987 елларда хезмәт иткән, икенче төркем инвалид. Ул ике "Кызыл Йолдыз” ордены белән бүләкләнгән. Укучы егетләргә нык вә сәламәт булып үсәргә, аларны спорт белән дуслашырга чакырды. Ул укучыларның сорауларына да җаваплар бирде.

Очрашуга халык депутаты, шагыйрь Разил Исмәгыйль улы Вәлиев тә чакырылган иде. 1985 елда ул да Әфганстанга барган иде, тәэсирләре белән уртаклашты.

Мин, үз чиратымда, әфганнарның ташламалары кайтарылырга тиеш диюемә, Разил Вәлиев: "Кичә әфганнар белән бергә "Түгәрәк өстәл” үткәрелде. Анда бу уңайдан республика җитәкчелегенә мөрәҗәгать кабул иттек”,-диде.

Уңай хәл ителсен, ил бурычын үтәгәннәр каңгырып йөрмәсеннәр иде инде.